HISTORIA

Sapere aude (łac. "miej odwagę być mądrym") 

 

 

 

To łacińska sentencja autorstwa Horacego. Ten najwybitniejszy poeta starożytności w liście do przyjaciela Maximusa Lolliusa dawał mu rady zaczerpnięte z filozofii złotego środka i między nimi znajdziemy zdanie „Dimidium facti, qui bene coepit, habet, sapere aude, incipe”, czyli: pół pracy ma za sobą ten, kto dobrze zaczął, miej więc odwagę być mądrym.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wyrażenie to rozsławił w swym artykule „Czym to jest Oświecenie?” niemiecki filozof Immanuel Kant, który uczynił z niego dewizę Oświecenia i zawarł w nim orędzie tego procesu historyczno-filozoficznego. „Oświeceniem nazywamy wyjście człowieka z niepełnoletności, w którą popadł z własnej winy. Niepełnoletność to niezdolność człowieka do posługiwania się swym własnym rozumem, bez obcego kierownictwa. Zawinioną jest ta niepełnoletność wtedy, kiedy przyczyną jej jest nie brak rozumu, lecz decyzji i odwagi posługiwania się nim bez obcego kierownictwa.

 

 

 

 

 

 

Sapere aude! Miej odwagę posługiwać się własnym rozumem – tak oto brzmi hasło Oświecenia” – pisał wielki filozof z Królewca.

W 1984 roku Michel Foucault w artykule „Co to jest Oświecenie?” przypomniał Kantowską formułę „sapere aude”, próbując w post-strukturalistycznej filozofii odnaleźć miejsce jednostki i zarazem pogodzić je z problematycznym dziedzictwem Wieku Rozumu.

Sytuujące się na styku stoicyzmu i epikureizmu utwory Horacego charakteryzowały się refleksją moralną rozbudowaną w stopniu wcześniejszej poezji nieznanym. Jego dzieła zawierały rozważania o wartości pełnego umiaru, rozumnego i obywatelskiego życia. Immanuel Kant był twórcą filozofii krytycznej. Foucault swe zainteresowania badawcze kierował w stronę krytycznej analizy instytucji społecznych.